ÇOBAN ARANIYOR.....

İlanını gazetede okuduğumda bir meslek olarak çobanlığı düşündüm.

Hayvancılıkla uğraşan topluluklarda doğanların doğal işi çobanlık, çocukluklarından itibaren öğreniliyor ve yaşanılıyordu.

Ne değişmişti ki, aranılır olmuştu. Üretim şekil değişirken serbest sürüler yok olmaya başlamış, göçerler yerleşik hale getirilmiş ve otlağa, meraya çıkan sürüler yerine ahırlarda yetişen hayvancılık başlamıştı. Herhalde değişen bu diye düşündüm.

İlanı veren taraftan bakıldığında, demek ki çobanlığın özel bir bilgi birikimi var ki, çobanlık bilen biri ya da birileri aranıyor.

Yapılan işi gözönüne alıp, bu bilgi birikiminin neler olabileceği üzerine kafa yorunca, işin hiçte kolay olmadığını ve gerçekten özel bilgiler ve davranış biçimleri gerektirdiği kanaatine vardım.

Koyun gütmek farklı, keçi, manda vb. diğer büyükbaşları(malları) gütmek farklı gerçekleşmeli. Herbiri için miktar arttıkça yöntem de değişmeli, karışık güdmeye çalışıldığın da ise olay iyicene farklılaşmalı görünüyor. Farklı ahırlarda bulunan sürüleri güdmeyi düşündüğümüzde işler daha da zorlaşmakta.

Basit bir sürü ile başlatıp çeşitlendirerek anlamaya çalışmak daha akıllıca geldiği için böyle bir düzenli gelişen model üzerinden konuyu anlamaya çalıştım.

Örneğin 10(on) kadar davar güdeceksin elinde bir değnek oraya, buraya diyerek yönlendirir, otlayacağı uygun alana gelince oturur otlamalarını seyreder , işine bakarsın. Arada bir ikaz etmen gerekebilir. Uyursan, hülyalara dalarsan, uzun süre sürüyle ilgilenmezsen davarlar kaybolabilir.

Bu durumu karşılayabilecek bir düzen olmalı. Aksi takdirde çok yorulacak, devamlı sürüyle ilgilenmek zorunda kalınacaktır. Çözümü bulunmuş;"Çoban köpekleri". Bu özel köpekler siz sürüden ilginizi başka şeylere çevirseniz bile sizin adınıza davarlarınıza sahip çıkacaktır. Güzel bir çözüm. İnsan faktörüyle de uğraşmıyorsun. Doğaldır ki, bu çoban köpeğini eğitmen gerekir. Küçükten itibaren diğer çoban köpekleriyle büyüdüyse işi zaten öğrenir. Kendine de alıştırırsan bir sorunun olmaz.

Çoban köpeği olmadan koyun sürüsünü güdmek için başka bir yöntem de kullanılıyor. Bu da sürüden bir koyunu kendininize alıştırıyor, elinizle besliyor özel davranıyorsunuz ve bir seslenme ile yanınıza gelecek şekilde şartlıyorsunuz. Koyun sürüsünün özelliğinden yararlanıyorsunuz. O da koyunlardan biri boynundaki çan ses çıkararak bir yere gidiyorsa diğerleri de onu takip ediyor. Bu alıştırdığınız koyunu çağırınca diğerleri de onu takip edeceği için sürüyü istediğiniz yöne sevk edebilirsiniz.

Bu yöntem inek, keçi, manda vd. sürülerinde geçerli olmayabilir. Onlar için başka yöntemler geliştirilmesi gerekebilir. Çoban köpeği iyi bir yöntemdir. Yüzlerce yıldır etkin bir şekilde uygulanmaktadır.

Bir çoban aranıyor ilanından nereleri dolaştık. Hep böyledir. Çok basit görünen işlerin altında ayrıntılarda yatan bir çok bilgi gizlidir. İçinde olanlar düşünmeden uygularlar. İşi biraz bilimsel öğretmeye, öğrenmeye kalktığınızda sürüyü güdmenin altında; sürüden birini ya da birilerini şartlandırarak kendinize alıştırmanız, özel çoban köpekleri yetiştirip onları kullanmanızın gerektiğini, yönetim biçimi olarak anlarsınız.

Çoban sürüyü güdendir. Çobana bu yetkiyi verenler de vardır. Sürü çobanlık yapanın kendisine ait olabileceği gibi başkalarının sürüsünü güdmek için de çobanlık yapabilir. İlanda olduğu üzre...

Sürü çobanın da olsa, o sürünün yününden, sütünden, etinden, kemiğinden, boynuzundan, tırnağından vb. yararlananlar sürüyü kendilerinin sayarak, sürünün sahibi olan çobanı kontrol ederler ve kendilerine daha verimli hizmet edecek şekilde sürüyü güdmesini isterler. İstediklerinin tersine davrandığında sürüyü elinden almakla tehdit ederler. Yapabilecek güçleri de vardır. Neden derseniz; sürüden fayda sağlamayı kontrol eden onlardır. Onlar olmadan çobanlığı beş para etmez.

Yetiştirdiği sürünün ürünlerini pazarlayamayan çoban; sürüyü ufaltmak zorunda kalır. Ekonomik ölçekte sürü sadece kendi ihtiyaçları kadar olabilir. Böylece güçsüz kalır. Değersizleşir.